Қоғамдык. денсаулық сақтау ұлттық. орталығының ұымдастырушылық әдiстемелiк басшылығымен Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң: 2021 жылғы
12 қазандағы № 725 қаулысымен бекiтiлген "Денi сауқтау ұлт" әрбiр азамат үшiн сапалы және қолжетiмдi денсаулық сақтау" 2021-2025 жылдарға арналған ұттық жобасын тиімді іске асыру шеңберiнде ҚР ДСМ республика
өңiрлерiнде 2022 жылғы 5 қарашадан 5 желтоқсанға дейiн Дуниежүзiлiк
ЖИТС-пен күрес күнiне орай ұттық бағдарлама iске асырылады.
Өзектiлiгi.
Бүriнri таңда ЖИТС бүкiл әлемге белгiлi, оны адамзатқа шынымен қауіп
төндiретiн кең ауқымды iндет, 21 ғасырдағы оба деп атайды. Дүние жүзiнде 42миллионнан астам адам өлiмге әкелетiн вирустан зардап шегедi, кун сайын 15мыңға жуық адам науқастар санатына жатады. Бiрiккен Ұлттар Ұйымының мәлiметтерi бойынша 2010 жылдан бастап ЖИТС-тен өлiм-жiтiм 43% - ға төмендедi, АИТВ-инфекциясыньң жана жағдайларының азаюында прогреске қол жеткiзiлдi. Ондаған елдер аурушаңдықты төмендету бойынша алға қойгаң мақсаттарына қол жеткiздi. Бiрақ. Шығыс Еуропа мен бipi :Қазақстан болып табылатын Орталық. Азия мемлекеттерi терiс динамиканы керсетiп отыр:АИТВ осында таралып, сонымен қатар "тез таралуда". Орталық. Азия мен Шығыс Еуропа аймағында АИТВ жұқтырғандардың көпшелігі әлі де инъекциялық. есiрткiнi тұтынушылар болып табылады, бұл жаңа жағдайлардың 48% - ын құрайды, 22% - ы ер адамдармен жыныстық қатынасқа түсетін еркектер арасында; 20% - ы гетеросексуалды серіктестер мен секс- жұмыскерлердің клиенттері арасында тіркелген. Бүгінгі таңда әлемде 80 миллион адам инфекция жұқтырған, олардың 35 миллионы қайтыс болды. Қазақстанда АИТВ-инфекциясының алғашқы жағдайлары 1987 жылы анықталды. Елде барлығы 32 573-тен астам АИТВ жағдайы тіркелген. Соңғы онжылдықта АИТВ-мен аурушаңдық бір жарым есеге жуық өсті: 2006 жылы 100 мың тұрғынға шаққанда АИТВ-ның 11,4 жаңа жағдайынан 2020 жылы 3- тен 17,59 жаңа жағдайға дейін (ең үлкен үлес салмағы 30-39 жас тобына – 39,5% және еркектерге – 60,6% тиесілі).
АИТВ-ның берілуінің негізгі жолы жыныстық қатынас болып табылады, оның үлесіне 66,7% келеді.Жыныстық гетеросексуалдық берілу жолы 62%, гомосексуалдық 4,7% құрайды. Қазақстан Республикасында көші-қон жоғары деңгейде, бұл елдегі АИТВ-инфекциясының эпидемиясына да әсер етеді. БҰҰ деректері бойынша шетелдік мигранттардың үлесі ел халқының 20% - ын құрайды (2018 жылдың басындағы халық саны – шамамен 18 млн. адам), Қазақстанда жыл сайын мигранттар арасында АИТВ жұқтырған 150-200 адам анықталады. Қазақстан Республикасының азаматтары үшін "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Кодекске сәйкес АИТВ- инфекциясын тегін тестілеу және емдеу жүзеге асырылады.
Қазақстандағы АИТВ-мен жағдай соңғы жылдары үрейлене түсуде. Қазақ дерматология және жұқпалы аурулар ғылыми орталығының мәліметі бойынша, 2020 жылдың желтоқсан айындағы жағдай бойынша елде 26 мың 700-ден астам АИТВ жұқтырған адам болған. Инфекцияның таралу деңгейі 100 мың тұрғынға шаққанда 143,4 құрады. Бұл Орталық Азия мемлекеттері арасындағы ең жоғары көрсеткіш. 24 жасқа дейінгі жасөспірімдер мен жастар арасында жұқтырғандар саны өсуде (соңғы үш жылда — 43 %). АИТВ- инфекциясымен өмір сүретін адамдардың ең көбі Қарағанды, Павлодар, Шығыс Қазақстан, Алматы облыстарында және Алматы қаласында байқалады.
Қазақстан АИТВ-ның алдын алу мен емдеуді тұрақты мемлекеттік қаржыландыруды қамтамасыз еткен Орталық Азиядағы жалғыз ел болып табылады, мемлекеттік қаражаттың үлесі 94% -ды құрайды. 2021 жылдан бастап контактіге дейінгі профилактика — АИТВ-теріс адамдардың антиретровирустық препараттарды үнемі қабылдауынан тұратын алдын алу әдісі енгізілуде, әдістің мақсаты - вируспен байланыста болған жағдайда қауіп тобындағы адамға инфекцияны жұқтырмау. Ел АИТВ-ның таралуын тежеу бойынша қадамдарды жүзеге асыруда. 2025 жылға қарай 15-49 жас тобында АИТВ-ның таралуы 0,45% - дан аспауы тиіс.
2022 жылғы 1 желтоқсандағы тақырып - "Теңдік уақыты!", бұл ұран - АИТВ-ның таралуына қарсы күресте өзінің тиімділігін дәлелдеген нақты іс-әрекеттерге біржақты шақыру. ЖИТС-ке қарсы күрес күні осы қорқынышты статистиканы тоқтатуға және бүкіл әлем бойынша індеттің таралу қарқынын азайтуға бағытталған.
Жасөспірімдер мен жас әйелдер арасында АИТВ-инфекциясы бойынша профилактикалық жұмыстың маңызды аспектісі жыныстық және репродуктивті денсаулық саласындағы білім деңгейін арттыру болып табылады. Өз қызметін Қазақстанның көптеген қалаларында жүзеге асыратын жастар денсаулық орталықтары жасөспірім және жастардың репродуктивті денсаулығын сақтауда маңызды рөл атқарады. Жалпы білім беретін мекемелерде оқушылардың ата-аналарымен балаларды тәрбиелеу, мектептерде балалар мен ата-аналар қарым-қатынасын орнату, сондай-ақ жас отбасыларға психологиялық және консультациялық көмек көрсету мәселелері бойынша іс-шаралар өткізіледі. Халықты ақпараттандыру үшін бұқаралық ақпарат құралдары кеңінен қолданылады.
Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері: халықтың АИТВ/ЖИТС-тің алдын алу туралы хабардарлығын арттыру; денсаулықты сақтайтын мінез-құлықты қалыптастыру; АИТВ-инфекциясын жұқтыру қаупі бар іс-әрекеттердің салдары туралы адамдардың хабардарлығын арттыру.
Іске асыру тетігі. Іске асыру тетігінің негізгі элементі өңірлік деңгейде осы іс-шараларды іс жүзінде іске асыра отырып, бірыңғай әдіснамалық негізде алғашқы медициналық – санитариялық көмек көрсететін ұйымдардың (бұдан әрі-МСАК) бірлескен қызметі болып табылады.

Медициналық сақтандыру үшін төлем жасамауға бола ма?

Медициналық сақтандырусыз отырғанша, медициналық сақтандыруға төлем аударған әлдеқайда тиімді. 2020 жылы 100 000 теңге көлеміндегі еңбекақыдан медсақтандыру үшін алынатын төлем көлемі 1000 теңге, жұмыс беруші бөлетін жарна көлемі – 2000 теңге болады. Жекеменшік медициналық орталықта профильді маманнан тексерілудің орташа құны 8000 теңгені құраса, толық тексерістен өту 20000 теңгеден басталады. Бұл бірреттік қабылдауға кететін шығын. Егер жүрекке ота жасау қажеттілігі туындаса, шығын көлемі миллионға тартады.

Сақтандырылған адамдар тексеріс пен ем қабылдау мәселесіне алаңдамаса да болады. Себебі, оларға қолжетімді медициналық қызметтер көлемі сақтандырылмаған адамдармен салыстырғанда әлдеқайда көп болмақ. Төлем жасамайтындар медициналық қызметсіз қалмайды. Олар учаскелік терапевтің қабылдауына ғана емес, сонымен қатар, тексерістен өтіп, бірқатар қауіпті дерттерден тегін емделе алады.

Сақтандыру медицинасы жағдайында күндізгі стационарлар қалай жұмыс істейді? Күндізгі стационар – аурухана төсегін пациентке ыңғайлы медициналық көмек түріне алмастырған формат.

Ауруханадан тыс көмек неге сұранысқа ие?

• Ауруханада ұзақ уақыт емделу госпитальдық инфекция қаупін арттырады;
• Адамдарға клиникада емес, өз үйінде емделген ыңғайлырақ;
• Тиімді емдеу технологиялары тек аурухана қабырғасында ғана қолжетімді емес;
• Тәулік бойы дәрігерлік бақылау науқастардың аздаған пайызына ғана қажет.

Медициналық сақтандыру қоры өз байланыс орталығын іске қоспақ - 1406.

1 қыркүйектен бастап 1406 нөмірі бойынша медициналық көмек мәселелері бойынша кеңес алуға, өтініш немесе шағым беруге, медициналық қызметтерге баға беруге болады.

Қоңыраулар Қазақстан бойынша кез келген телефоннан тегін. Байланыс орталығы жұмыс күндері сағат 9.00-ден 18.30-ға дейін жұмыс істейді.

Келешекте call-орталық сақтандыру медицинасына жарналар мен аударымдар бойынша берешектің болуы жөнінде мәлімет бере бастайды.

МСҚ-ның «#Saqtandyrý» ақпараттық жүйесі сынақтан өткізілмек.

Қарағанды облысында іске қосылған Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандырудың (МӘМС) пилоттық жобасы аясында «Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» КЕАҚ-ның төл жобасы - «Saqtandyrý» ақпараттық жүйесі сынақтан өткізілмек.

#МӘМС жағдайында медициналық көмекке жүгінгенде алдымен медициналық қызметті тұтынушының мәртебесін анықтап алу маңызды. Емхананың немесе аурухананың медициналық ақпараттық жүйесі «Saqtandyrý» АЖ-нен тұтынушының сақтандырылғаны немесе сақтандырылмағаны жайлы мәліметтерді сұратады. Соған қарай көмек кепілдендірілген тегін медициналық қызметтердің есебінен, я болмаса, кеңейтілген сақтандыру пакеті есебінен төленеді.

Пациент тек жеке басын куәландыратын құжатты көрсетуі тиіс. Әрі қарай медициналық ақпараттық жүйе барлық қажетті әрекеттерді өздігінен жүзеге асырады.

Қарағанды облысында 1,4 миллион тұрғынның ішінде 549 мың адам - ресми түрде жұмыс істейтіндер. Олар үшін жұмыс берушілер жарна төлейді. Бұдан бөлек, 2,5 адам бірыңғай жиынтық төлемін аударып отырады. Олар үшін жұмыс берушілер жарна төлейді. Бұдан бөлек, 2,5 адам бірыңғай жиынтық төлемін аударып отырады.

Пилоттық жобада олар жарнасын мемлекет төлеп беретін әлеуметтік қорғалмаған азаматтармен қатар сақтандырылған адамның мәртебесін алады және қосымша тексеруден өтіп, кеңейтілген оңалту көмегіне жүгіне алады. «#Saqtandyrý» ақпараттық жүйесі пилоттық режимде сынақтан өтіп, ақпараттық қауіпсіздік жағы тексерілгеннен кейін өндірістік пайдалануға берілетін болады.

Қазақстандықтардың бір бөлігі ақылы клиниканың қызметін тұтынсаңыз немесе мүлдем ауырмасаңыз, МӘМС-ке шығындалудың қажеті жоқ деп санайды. Алайда, қазақстандық медициналық сақтандыру – ортақ жүйе екенін түсіну керек.

Сіздің медсақтандыруға қосқан үлесіңіз сізге ғана емес, сондай-ақ, сіздің қарт ата-анаңыз бен кішкентай балалардың, көрші тұратын жалғызбасты атаның, ДЦП диагнозы қойылған баласының сырқатымен жалғыз өзі күресіп жүрген ананың, үлкен отбасын аз ғана жалақымен асырап отырған әріптесіңіздің денсаулығын тұрақты түрде тексеріп тұруға мүмкіндік береді. Сіз олармен туыстық қарым-қатынаста болмасаңыз да, медициналық сақтандыру жүйесі аясында көмек қолын соза аласыз.

2020 жылы медициналық сақтандыру жүйесіне жарна қазақстандықтардың жеке табысынан түседі. Бұл ақша бүкіл ел бойынша мыңдаған науқасқа тегін диагностика мен лайықты ем алуға көмектеседі.

МӘМС – науқасқа жиналған қайырымдылық емес. Бұл миллиондарды емдеуге мүмкіндік беретін ортақ жүйе.

2017 жылдың 16 қаңтарында Оңалту орталығында салтанатты түрде психологиялық релаксация және психокоррекция кабинеті ашылды. 

Орталықтың бас дәрігері Ж.Сагидуллина аталған кабинеттің пациенттерді  оңалтуда оң нәтиже беретінін атап өтті.

Бүгінгі таңда кабинет пациенттерді оңалтуға және сауықтыруға қажетті барлық керекті заттармен жабдықталған. Орталық психологтары психокоррекциялық бағыттағы арт-терапия, сенсорлы бөлмеде релаксация, аутотренинг және когнитивті гимнастика сияқты сабақтар жүргізеді.

Қалпына келтіру кезеңінде пациент үшін күрделі сынау кезінде психологиялық көңіл-күй, сауығып кетуге арналған жалпы тренигтер өте маңызды, қоғамда пациенттің ары қарайғы интеграциясын және аурудың салдарынан туындаған қиындықтарға төзе алу сияқты көмекті аталған орталықтың мамандары көрсетеді.

2016 жылдың 26 қазанындағы ОДСБ №952 бұйрығын орындау мақсатында  2016 жылдың 04 қарашасында Өскемен қаласында реабилитолог-дәрігерлерге, ЕДШ дәрігерлеріне және МТК (мультитәртіптік комиссия) өкілдеріне  облыстық ЕАМ (Емдеу алдын алу мекемелеріне) Әлеуметтік даму және денсаулық сақтау министрлігінің штаттан тыс бас реабилитологы, Медицина Ғылымдарының кандидаты Г.Жанаспаеваның қатысуымен кеңес  өтті.

Аталған кеңесте 2016 жылдың 9 айына ШҚ оңалту орталығының қызметіне қорытынды шығарылды; сонымен қатар ШҚО оңалту қызметінің жай-күйі туралы,  оңалту қызмет көрсетуде облыстық ЕАМ  өзара іс-әрекеті және сабақтастығы; қалпына келтіру емі кезеңділігінің мониторнингі туралы бірқатар мәселелер қаралды.

ӘД және ДСМ бас реабилитологы Г.Жанаспаева Шығыс Қазақстан оңалту орталығының қызметіне және оңалту қызметін ұйымдастыру бойынша жұмыстарына жоғары баға берді.  Жиналыста ШҚО реабилитологтар ассоциациясын құру және медициналық оңалту мен қалпына келтіру емі стандарттары туралы  мәселелер талқыланды.

Кеңес жұмысына Облыс, аудан Өскемен, Семей, Риддер қ. (Катон-Қарағай, Шемонаиха, Ұлан)ЕАМ бас дәрігерлерінің  емдеу жұмыстары жөніндегі орынбасарлары, ОДСБ штаттан тыс бас мамандары, МТК ЕАМ өкілдері қатысты. 

20 қазан күні ШҚО оңалту орталығының 3 қабаты холында «Инсульт алған пациенттердің туыстарына психологиялық көмек» атты кезекті Денсаулық мектебінің сабағы өтті. Сабақты психологиялық-логопедиялық қызмет бөлімшесінің меңгерушісі, психолог Даумова Динара Болатовна жүргізді.

Динара Болатовна инсульттан кейінгі науқастардың психикасында қандай өзгерістер болатыны жайлы және сондай немесе басқа да жағдаяттарда өздерін қалай ұстайтындары және де  туыстары  өздерін қалай ұстау керек екендігі туралы айтты.

Сабақта пациенттердің жақындарының рухани және психологиялық көңіл-күйіне, инсульттан кейінгі алғашқы күйзеліспен, үй жағдайында науқасқа қарауды қалай дұрыс  ұйымдастыру керек, егер пациенттің сөйлеуі бұзылса өзін қалай ұстау керек, көңіл-күйі жиі өзгеріп депрессияға шалдығатын болса өздерін қалай ұстау керектігіне  ерекше көңіл бөлінді.

Психолог пациенттердің туыстарына клиникадан шыққаннан кейін үйде қандай қиындықтар туындайтыны туралы толық жазылған жадынаманы таратып берді. 

Сабақ аяғында Динара Болатовна қатысушылардың барлық сұрақтарына жауап беріп, психологиялық оңалтуға мұқтаж жандарға өзінің жеке психологиялық көмегін ұсынды. 

18 Октября 2016 года в холле первого этажа ВКО реабилитационного центра состоялось производственное собрание коллектива центра, которое состояло из трех тематических частей.

Первая часть собрания была посвящена вопросу о заработной плате сотрудникам коллектива центра. Перед собравшимися выступила главный экономист центра, Ахметкалиева Ания Жолдыбековна, с разъяснительной информацией по данному вопросу . В конце своего выступления специалист ответила на вопросы коллектива по обсуждаемой теме.

Во второй части собрания главный врач учреждения Сагидуллина Гульмира Габдуловна подняла вопрос о морально-этическом кодексе поведения сотрудников коллектива, напомнив о правилах поведения с пациентами, взаимоотношениях внутри коллектива, соблюдении режима работы и т.п. Также перед собравшимися выступила психолог центра, Даумова Динара Болатовна с просьбой не забывать об особенной этике людей в белых халатах.

Заключительная часть собрания была посвящена разъяснительной беседе об обязательном медицинском страховании, которую провела главный врач реабилитационного центра, которая подробно рассказала о том, что должны знать медицинские работники, какой вид граждан попадает под данную программу, в чем суть и принципы обязательного медицинского страхования.  В конце беседы Гульмира Габдулловна ответила на вопросы, возникшие у сотрудников центра по данной теме